سروتونین چیست ؟

سروتونین ، یا هورمون ضد افسردگی یا هورمون شادی و سرخوشی ماده شیمیایی مهمی در مغز است که به عنوان انتقال‌دهنده عصبی شناخته می‌شود. انتقال‌دهنده عصبی، مولکولی در مغز است که به سلّول‌های عصبی کمک می‌کند تا با یکدیگر کار کنند.

یکی از نقش‌ها و وظایفی که سروتونین در مغز دارد، عمل کردن به عنوان پلیس راهنمایی و رانندگی برای سایر انتقال‌دهنده‌های عصبی است. بدون وجود سروتونین به مقدار کافی، بسیاری از فعالیت‌های بدن و از جمله حالات روحی، تحت تاثیر قرار می‌گیرند.در افکار عمومی این ماده به عنوان ناقل حس خوب شناخته شده است. به همین دلیل بعضا به آن هورمون ضدافسردگی می گویند. این هورمون عکس ملاتونین عمل می کند.
تحقیقات نشان داده اند که کمبود سروتونین بر خلق و خو تاثیر داشته و منجر به بروز افسردگی، وسواس،اضطراب، هراس و خشم بیش از حد می شود. درصورتی که کاهش آن حالات افسردگی و دلتنگی و خواب‌آلودگی را سبب می‌شود سروتونین بر روی خلق و خو و سایر عملکردهای فیزیولوژیکی بدن از قبیل: تعادل، انرژی، تغذیه، خواب و جفت گیری تاثیر می گذارد. این ماده یا هورمون به طور طبیعی از مغز ترشح می شود. اما گاهی حجم آن در خون پایین می آید، زیرا مقداری بازجذب و یا دفع می شود.

سروتونین از کجا می آید؟

سروتونین در مغز و روده ساخته می شود. بیشتر سروتونین بدن را می توان در دستگاه گوارش یافت. همچنین می توان این ماده را در پلاکت های خونی و سیستم عصبی مرکزی پیدا کرد. از آنجایی که سروتونین را می توان به طور گسترده در سراسر بدن یافت، برخی معتقدند که این ماده ی شیمیایی بر روی عملکردهای روانی و بدن تاثیر متعددی دارد. سروتونین نمی تواند از سد مغزی – خونی عبور کند بنابراین سروتونینی که در داخل مغز استفاده می شود باید توسط مغز و در درون آن ایجاد شود.

سروتونین چه کاری انجام می دهد؟

به عنوان یک ماده ی انتقال دهنده ی عصبی، سروتونین سیگنال های بین سلول های عصبی را تقویت کرده و شدت آنها را تنظیم می کند. برخی معتقدند این ماده نقش اساسی در سیستم عصبی مرکزی بازی می کند. مطالعات جدید ارتباط بین سروتونین و متابولیسم استخوانها، تولید شیر در مادران شیرده، بازسازی کبد و تقسیم سلولی را یافته اند. به عنوان یک ماده ی انتقال دهنده ی عصبی، سروتونین به صورت مستقیم و غیر مستقیم بیشتر سلول های مغزی را تحت تاثیر قرار می دهد.

سروتونین ، یا هورمون ضد افسردگی یا هورمون شادی و سرخوشی ماده شیمیایی مهمی در مغز است که به عنوان انتقال‌دهنده عصبی شناخته می‌شود. انتقال‌دهنده عصبی، مولکولی در مغز است که به سلّول‌های عصبی کمک می‌کند تا با یکدیگر کار کنند.

در زیر لیستی از مواردی که سروتونین بر آنها تاثیر دارد را می بینید:

• رفتارهای اجتماعی و خلق وخو
• اشتها و هضم غذا
• خواب
• حافظه
• تمایلات جنسی
• کمبود سروتونین منجر به بروز عارضه تصلب شرایین می شود.
• فعالیت ضعیف سیستم سروتونین در مغز باعث کشیدن سیگار و عدم فعالیت بدنی می گردد و تمام این ها باعث سفت شدن زودرس رگ های خونی به ویژه سرخرگ ها می شود.
• دکتر مارتین احمدی، استادیار و پزشک هسته ای می گوید: یافته هایی که رابطه بین پیغام های سروتونین در مغز و عارضه تصلب شرایین را نشان می دهد، منجر به ایجاد راهکارهای برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی و سکته می شود.
• قندهای رژیمی از قبیل آسپارتام مانع تولید هورمون سروتونین (هورمون شادی بخش) در مغز می گردد. از آنجا که این هورمون می تواند اشتها را متوقف کند، لذا کاهش این هورمون می تواند منجر به افسردگی و افزایش میل به غذا خوردن گردد.
• محققان کانادایی و اتریشی دریافتند که ماده شیمیایی موجود در مغز به نام “پروتئین ناقل سروتونین” که باعث کاهش هورمون سروتونین می گردد، در ماه های تاریک سال فعال تر می باشد. همین مساله نشان دهنده این مطلب است که چرا بعضی افراد در زمستان کمتر سرحال و خوشحال می باشند و از انرژی کمتری برخوردارند و به همین دلیل، افراد در روزهایی که خورشید می درخشد، شاداب تر و پرانرژی تر هستند ( منظور از انرژی در این جا، همان سرزندگی و شادابی است.)

منابع غذایی سروتونین

• بوقلمون، مرغ و ماهی از منابع غذایی سروتونین هستند. بهتر است ماهی های چرب را مصرف کنید، از قبیل: تن، سالمون، ساردین.
• برای اثر بخشی بهتر سروتونین لازم است رژیم غذایی تان سرشار از کربوهیدرات به همراه پروتئین باشد. پروتئین شامل اسید آمینه تریپتوفان می باشد که به تولید سروتونین در مغز کمک می کند. مطالعات نشان داده است که تریپتوفان برای تولید سروتونین نیاز به کربوهیدرات دارد. پس سبزیجات، آجیل، شیر، لوبیا، عدس و موز را مصرف کنید.
• اگر می خواهید سروتونین در بدن باقی بماند، از مصرف آرد و شکر و شیرینی جات پرهیز کنید، زیرا این مواد غذایی موجب افزایش آنی میزان سروتونین در خون شده و ناگهان از مقدار آن کاسته می شود.
• مکمل امگا ۳ نیز در بالا بردن میزان سروتونین خون موثر است.

روش های افزایش سروتونین در مغز

دریافت تریپتوفان بیشتر

در ابتدا باید کمی درباره تریپتوفان بدانید. تریپتوفان آمینو اسیدی است که در تولید سروتونین نقش مهمی دارد. بنابراین اگر دریافت این نوع آمینواسید را از طریق برنامه های غذایی افزایش دهید روزهای شادتری خواهید داشت. بهترین غذاها برای این منظور گوشت، تخم مرغ و لبنیات است. اگر گیاهخوار هستید می توانید آجیل و تخمه مصرف کنید.

ماساژ

تحقیقاتی در رابطه با تاثیر ماساژ بر تغییر شیمی بدن انجام شده و نشان داده است که افزایش سروتونین در جلسه اول به دلیل کاهش ۳۰ درصدی کورتیزول در بدن به اوج خود می رسد. وقتی هورمون کورتیزول زیادی در بدن جریان داشته باشد مغز نمی تواند به اندازه کافی هورمون سروتونین تولید کند.

دریافت نور خورشید

هر زمان که زیر آفتاب هستید مغز شروع به تولید سروتونین می کند حتی اگر هوا ابری باشد. طوری برنامه ریزی کنید که حداقل در روز ۲۰ الی ۳۰ دقیقه بیرون از خانه باشید.

افزودن منیزیم به برنامه غذایی

منیزیم تنها در تولید سروتونین نقش ندارد بلکه فشار خون و عملکردهای عصبی را نیز کنترل کند. مکمل های منیزیم بیماران افسرده را نیز می تواند درمان می کند. در رابطه با غذاها سبزیجات سبز تیره، ماهی، موز و لوبیا نیز سرشار از منیزیم هستند.

مثبت بودن

تنها عوامل خارجی مثل رژیم و محیط نیستند که در افزایش سطح سروتونین تاثیر می گذارند بلکه با تغییر نگرش به زندگی نیز می توان سطح انتقال دهنده های عصبی را در بدن افزایش داد. چیزهایی که باعث می شوند به خودتان و دنیای اطراف تان احساس خوبی داشته باشید را کشف کنید. به عنوان مثال با کسانی که دوستشان دارید ارتباط برقرار کنید، ساعاتی را به سرگرمی های تان بپردازید و خیلی چیزهای دیگر…

کاهش مصرف قند

یکی از مهم ترین نشانه های کمبود سروتونین در بدن میل به غذاهای شیرین است. زیرا برای تولید برخی از ترکیبات سروتونین، انسولین مورد نیاز است. متاسفانه این افزایش مصرف قند اثراتی منفی به جا می گذارد و روحیه را از بین می برد. خودتان را از بیماری هایی مثل دیابت و بیماری های قلبی محافظت کنید و برای افزایش سروتونین روش های سالمی را به کار ببرید.

مدیتیشن

در تمام مسائل مربوط به سلامتی مدیتیشن نقش مهمی دارد. در تمام تمرین های مدیتیشن سطح سروتونین افزایش پیدا می کند. از طرفی مدیتیشن با
هورمون های استرس مبارزه می کند بنابراین نه تنها باعث شادی می شود بلکه التهاب را در بدن از بین می برد.

ورزش

هر نوع فعالیتی که باعث پمپاژ قلب شود سطح سروتونین را بالا می برد و اندورفین نیز به همراه آن حس خوبی در شما ایجاد خواهد کرد. به ورزش های مورد علاقه تان فکر کنید. مثلا کمی پیاده روی کنید یا از وسیله ورزشی جامپینگ (ترامپولین) استفاده کنید یا در کلاس رقص شرکت کنید یا ایروبیک و یا هر ورزش دیگر…

دریافت ویتامین C

شاید نقش ویتامین C در تولید سروتونین به اندازه ویتامین B نباشد اما می تواند ارتباط عمیقی با روحیه داشته باشد. ویتامین c دارای خواص ضد افسردگی طبیعی است و کسانی که ویتامین C مورد نیاز بدنشان را تامین می کنند شادتر از دیگران هستند. این می تواند به دلیل نقش این ویتامین در تولید انتقال دهنده های عصبی مثل دوپامین و اپی نفرین باشد. هر دوی این ها باعث ایجاد حس خوب در شما می شوند. غذاهای سرشار از ویتامین شامل پرتقال، فلفل دلمه ای، گوجه فرنگی و سبزیجات برگ دار هستند.

دریافت ویتامین B

تمام ویتامین های خانواده B حس خوبی در بدن ایجاد می کنند. اما ویتامین های B6 و B12 در تولید سروتونین نقش بسیار کاربردی و مهمی دارند. مکمل های B قادرند افسردگی را درمان کنند.